از این تعداد ،6 سریال مجموعههای پلیسی و جنایی هستند که از نظر شکل، محتوی و کشور تولید کننده تفاوت بسیاری با هم دارند.
شبکه یک، 3 سریال، شبکه دو، 2 سریال، شبکه سه 1سریال، شبکه تهران 3 سریال.
این تعداد کل سریالهای خارجی جدید و غیرتکراری است که در حال حاضر از شبکههای سیما پخش میشود. یعنی در هفته حدود 400ساعت از پخش برنامههای تلویزیون در ساعتهای پربیننده به پخش مجموعههای خارجی اختصاص دارد؛ مجموعههایی که با وجود در اقلیت بودن، آمار تأملبرانگیزی از نظر تعداد مخاطب و رضایت بینندگان تلویزیونی دارند.
اما آیا در انتخاب مجموعههای خارجی به نظر و سلیقه مخاطبان توجهی میشود؟ تنوع موضوعی و حتی تنوع از نظر کشورهای تولید کننده تا چه میزان معیاری برای انتخاب این مجموعهها است؟ پاسخ دقیق به این سؤالات را باید از مسئولان تلویزیون گرفت اما با بررسی این مجموعهها میتوان تا حدی دریافت که این عوامل تا چه حد خواسته یا ناخواسته در انتخاب و گزینش مجموعههای خارجی نقش دارند.
سه ضربدر هفت
9 مجموعه جدید خارجی که اکنون از تلویزیون در حال پخش است را میتوان در 3 ژانر دستهبندی کرد؛ ژانر پلیسی- جنایی، پزشکی و تاریخی. از این تعداد، 6 سریال، مجموعههای پلیسی و جنایی هستند که از نظر شکل محتوی و کشور تولیدکننده تفاوت بسیاری با هم دارند.
به همین دلیل میتوان آنها را 6 مجموعه در 6 ژانر متفاوت پلیسی و جنایی دانست. سریال ماموران مخفی پلیس (محصول استرالیا) مجموعهای است که به کار و حرفه پلیس مخفی استرالیا میپردازد و نمونههای مشابه آن را در گذشته دیده بودیم؛ سریالهایی چون «موشهای آبی» و «پلیس گروه نجات». سریال «کمیسر لسکوی» فرانسوی هنوز در اول راه است و باید به آن فرصت داد تا بتواند با مخاطب ارتباط برقرار کند اما ذهنیت بیننده ما با وجود تشابههای بسیار آن با سریال ناوارو میتواند خیلی زود همراه ژولی لسکو در 90دقیقه برای حل پروندههای جناییاش بشود.
«افسران پلیس» ایتالیایی از مجموعههایی است که فضای طنز، فضای غالب آن است و حتی فضای این ژاندارمهای ایتالیایی را تحت تاثیر قرار داده است. بیننده این سریال پلیسی بیشتر از اینکه درگیر پروندهها و مراجعات مردم به این دفتر پلیس شود، درگیر داستانها و حل و فصل اختلافات داخلی افسران پلیس است که با فضای طنز نیز آمیخته شده است. استقبال مردم از پخش سری اول این سریال یکی از مهمترین عواملی بود که آن را روی آنتن شبکه 2 نگهداشت و هماکنون نیز سریهای جدید آن در حال دوبله است.
«عامل ناشناخته» که حدود 2 سال است روی آنتن شبکه 3 سیما است، با وجودی که سریالی پلیسی و جنایی است اما نوع پروندههایی که در آن مطرح و پیگیری میشود آن را با سایر مجموعهها کاملاً متفاوت کرده است. رسیدگی به پروندههایی که عامل یا عوامل عجیب و غریب و ناشناختهای در آن دخیل هستند و نیروهایی که ویژه رسیدگی به این نوع پروندهها تعلیم دیدهاند، فضای متفاوتی را در این سریال کانادایی خلق کرده است.
دیگر مجموعه پلیسی که طی چند سال اخیر به دلیل استقبال مردم همچنان پخش آن ادامه دارد، سریال «هشدار برای کبرا 11» است که بهطور قطع وجه غالب آن تصاویر جذاب و پرهیجان از تعقیب و گریز در اتوبانها و تصادفات زنجیرهای اتومبیلهای آخرین مدل است که از این جهت آن را از سایر سریالهای پلیسی متمایز کرده است. سمیر و همکارش که در طی این سالها مدام تغییر کردهاند اکنون چهرههای شناخته شدهای برای بینندگان تلویزیون ما هستند و این نیروهای پلیس اتوبان آلمانی طی این سالها با اتکا به نظر مثبت مخاطبان تلویزیون همچنان در شبکه تهران به هنرنمایی میپردازند.
و سرانجام تازهوارد مجموعههای پلیسی سریال «زندگی در مارس» که شخصیت اصلی آن یک کارآگاه ارشد نیروی پلیس انگلستان است که در اثر یک تصادف به سرش ضربه وارد شده و پس از به هوش آمدن خود را در فضای 30 سال قبل میبیند. این سریال انگلیسی سعی دارد با خلق چنین فضایی نظر بیننده را جلب کند که البته با توجه به اینکه هنوز در اول راه است نمیتوان در مورد آن اظهارنظری کرد.
تنها سریال پزشکی غیرتکراری همچنان سریال «پرستاران» استرالیایی است که حدود سه سال است که سهشنبهشبهای شبکه یک را قرق کرده و جدیداً نیز با مرگ میچ و تأثیر روانی آن بر روی پرستار تری، بار رمانتیک آن بیشتر شده است. بهطور حتم استقبال مردم از این سریال یکی از دلایل ادامه پخش آن است.
اما مجموعههای تاریخی که معمولاً ژانر چندان آشنایی در سریالهای خارجی نیستند، در حال حاضر دو باکس ثابت را در شبکه دو و شبکه تهران در اختیار گرفتهاند. «جواهری در قصر» و «رابین هود». هر دو بر اساس شخصیتهای تاریخی ساخته شده و داستان آنها به قرنها قبل برمیگردد. البته با این تشابه، تفاوتهای عمدهای با هم دارند.
یانگ گوم کرهای و رابین هود انگلیسی حدود 300سال با هم تفاوت زمانی دارند. یکی پزشک میشود تا بتواند انتقام خون خانواده و معلمش را بگیرد و دیگری همراه با دوستانش به جنگل پناه میبرد تا بتواند با تشکیل یک پایگاه مبارزه با ظلم حاکم مقابله کند.
به این ترتیب از 7 کشور استرالیا، فرانسه، ایتالیا، کره جنوبی، کانادا، آلمان و انگلستان در حال حاضر 9 سریال و مجموعه خارجی در 3 ژانر مختلف پخش میشود که این حداکثر تنوع موجب میشود که بینندههای تلویزیونی بتوانند با امکان انتخاب بالا، آنچه میخواهند ببینند.
یادی از عصر طلایی
با وجود این تنوع بالا جای خالی بسیاری از سریالهای خارجی که در سالهای نهچندان دور از تلویزیون پخش میشدند احساس میشود؛ سریالهایی چون «پوآرو»، «شرلوک هلمز»، «خانم مارپل»، «کارآگاه کاستر» «درک» و «کارآگاه مورس» که فضای کلاسیک و قدیمی آن همراه با شخصیتها و کارآگاههایی که ویژگی خاص و منحصر به فردی دارند موجب میشود که بیننده تا سالها تصویر ماندگاری از آنها در ذهن داشته باشد ضمن اینکه با وجود اینکه این سریالها جنایی هستند اما به هیچوجه تشویش و هیجان یک سریال پلیسی را ندارند.
حتی سریالهایی مثل «ارتش سری» و یا «لبهتاریکی» که به لحاظ ساختاری ویژگی خاصی نداشته اما داستان و موضوع پرمحتوی دارند که ساعتها پس از پخش، ذهن بیننده را به خود مشغول میکنند در سالهای اخیر نایاب شدهاند. اگر از نظر زمانی کمی جلوتر برویم نیز مجموعههایی چون «قصههای جزیره»، «شمال 60»، «در برابر آینده» و «به سوی جنوب» را میتوان مثال زد که هنوز مخاطبان تلویزیون آنها را به یاد دارند.
البته باید اذعان کرد که انتخاب و پخش مجموعههای خارجی که در تضاد با فرهنگ و سنت و باورهای ملی و مذهبی ما نباشند کار چندان سادهای نیست و شاید به همین دلیل سریالهای خارجی با موضوع خانوادگی در اقلیت قرار دارند اما میتوان با نگاهی به گذشته و انتخاب مجموعههایی که محتوی و موضوع متفاوتتری داشته و آرامش بیشتری را به مخاطب منتقل میکنند تلویزیون را دوباره به دوران طلایی پخش سریال خارجی برگرداند.